Tüpraş'ta Kaos Havası

Danıştay, Tüpraş'ın yüzde 51 oranındaki kamu hisselerinin blok satış yoluyla özelleştirilmesine ilişkin ihale şartnamesi ile, bu hisselerin 4.14 milyar dolar karşılığı Koç-Shell ortaklığına satışına ilişkin İhale Komisyonu kararının yürütmesini durdurdu. Ancak durdurma kararının, hisselerin devir sözleşmesinden sonra verilmesi ciddi bir tartışma başlattı. Petrol-İş Sendikası avukatı Gökhan Candoğan kararı 'hukuk zaferi' olarak nitelendirdi ve "Devlet Koç'tan aldığı parayı geri ödesin, hisseleri de alsın. Tek yapılacak budur" dedi.

Tüpraş'ın yüzde 51'lik bölümünün özelleştirilmesine ilişkin ihale geçen yıl 12 Eylül'de yapılmış, ihaleye dokuz firma ve yatırımcı grubundan 70'i aşkın firma temsilcisi katılmıştı. İhalenin 10. turunda Koç Grubu 4 milyar 140 milyon dolarla en yüksek teklifi vermiş ve ihaleyi kazanmıştı.                      

SENDİKA PES ETMEDİ

Petrol-İş Sendikası, TÜPRAŞ'ın satışına ilişkin şartnamenin, ihale komisyonunun özelleştirme kararının ve özelleştirmeye ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) kararının iptalleri ve yürütmelerinin durdurulması istemiyle üç ayrı dava açmıştı. 

ÖNCE ÜÇÜNE DE RET: Bu davaları Danıştay 13. Dairesi görüşmüştü. Daire, her üç işlemin de yürütmesinin durdurulması istemini 'yasal düzenlemelere uygun olarak ihale sürecini sonuçlandıran uyuşmazlık konusu ihale komisyonu kararında hukuka aykırı bir yön bulunmadığı' gerekçesiyle ve oybirliğiyle reddetmişti. Ancak Petrol-İş bu noktada durmamış, kararların üçüne de itiraz ederek yürütmenin durdurulmasını istemlerini yinelemişti.

Davacı sendikanın itirazlarıyla ilgili kararlar çıkmadan Tüpraş'ın yüzde 51'lik bölümünün Koç-Shell Ortak Girişim Grubu'na satışına ilişkin süreçte en önemli aşama da geçilmişti. Bu satışa ilişkin 'hisse devir sözleşmesi' daha bir hafta önce 26 Ocak'ta imzalanmış ve satış bedeli olan 4 milyar 140 milyon dolar da ÖİB'nin hesabına geçmişti.

Tüpraş'ın yüzde 51'lik hisselerinin devir sözleşmesinin imzalanmasından sonra dün Danıştay'dan Tüpraş'la ilgili çarpıcı bir karar geldi. Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, davacı Petrol-İş Sendikası'nın üç itirazını da sonuçlandırdı. 

YÜZDE 51'LİK SATIŞA ONAY: Genel kurul, davacı sendikanın itirazlarından ikisini kabul ederken birini reddetti. Kurul, Tüpraş'ın 51'lik hissesinin özelleştirilmesine ilişkin 6 Nisan 2005 tarihli ÖYK kararını ilke olarak yasalara uygun buldu ve bu kararla ilgili yürütmenin durdurulması istemini reddeden 13. Daire kararını onayladı. 

ŞARTNAME YASAYA AYKIRI: Ancak, özelleştirmeye ilkesel olarak destek veren Danıştay Genel Kurulu, Tüpraş'ın yüzde 51 oranındaki kamu hisselerinin blok satış yoluyla özelleştirilmesine ilişkin 29 Nisan 2005 tarihli ihale şartnamesindeki bazı hükümlerin 4046 sayılı Özelleştirme Yasası'ndaki düzenlemelere aykırı olduğu tespitini yaptı. Kurul, bu şartnameyle yapılan ihalenin de yasaya aykırı olacağına dikkat çekerek ihale şartnamesiyle ilgili yürütmeyi durdurdu. 

KOMİSYON KARARI DA DURDU: Genel kurul, ikinci durdurma kararını ise Tüpraş'ın özelleştirmesine ilişkin yapılan ihaleyi sonuçlandıran 12 Eylül 2005 tarihli İhale Komisyonu kararıyla ilgili olarak verdi. 

OYBİRLİĞİ YOK: 29 üyeden oluşan kurul, yürütmeyi durdurma kararlarında oybirliği sağlayamadı. Her iki kararın da çok az oy farkla alındığı bildirildi. 

İTİRAZ YOK: Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu, en üst organ olması nedeniyle bu kararlara idarenin itiraz hakkı yok. Bu aşamadan sonraki olağan yargı süreci şöyle işleyecek: 

ESASTAN KARAR: Dosyalar önümüzdeki günlerde Danıştay'ın 13. Dairesi'ne gidecek. 13. Daire, Petrol-İş'in Tüpraş'la ilgili üç ayrı işlemin iptal istemini esastan karara bağlayacak. Ancak dairenin bu kararları da temyiz edilebilecek, bu durumda da dosya, yürütmeyi durdurma kararları veren genel kurula gidecek. 

İPTALE IŞIK: Kararları bağlayıcı nitelikte olan genel kurulun yürütmeyi durdurma kararları, dairenin esastan vereceği kararlar için de yol gösterici olacak. 

GEÇMİŞTE NE OLMUŞTU: Kararın, hisse devir sözleşmesinin imzalanmasının ardından gelmesi 'ne olacak' tartışmasını da alevlendirdi. Çünkü, kararlar daha önce çıksaydı, devir yapılmaması gerekecekti. Şimdi ne olacağına ilişkin farklı görüşler gündeme geldi. Danıştay'ın idari yargı kararlarının Anayasa Mahkemesi kararlarından farklı olarak geriye dönük sonuç doğurduğuna ilişkin örnekler biliniyor. Ancak bu konuda idarenin tutumu önem kazanıyor. Hükümet siyasi sorumluluğu üstlenip Tüpraş'ın devrinin gerçekleşmiş olması nedeniyle Danıştay'dan nihai karar iptal yönünde çıksa bile geri dönüşün mümkün olmadığına karar verebilir.

Bazı hukukçular geçmişte benzer durumlarda 'fiili imkânsızlık' gerekçesiyle satışın devamı yönünde karar alındığını belirtiyor. Buna örnek olarak Çitosan'a ait beş fabrika, Usaş, Havaş, Giresun ve Hopa limanları, Karabük Demirçelik ile Sümer Holding Nevşehir İşletmesi gösteriliyor. Çitosan ve Usaş'ta özelleştirmeye devam kararını Bakanlar Kurulu, diğerlerinde ise ÖYK almıştı.

Ancak bu görüşün aksini savananlar da var. Bunların başında da Petrol-İş Sendikası geliyor. Sendika, Albayrak Grubu'na satılan SEKA Balıkesir İşletmeleri'ne ilişkin özelleştirme kararının Danıştay tarafından iptal edildiğini belirterek "Tesislerin mülkiyeti devredilmişti ve tesisler yaklaşık üç yıl Albayrakların elinde kalmıştı. Ancak buna rağmen iptal kararıyla kamuya geri döndü" diyor. 

ANCAK YENİ ŞARTNAMEYLE: Danıştay yetkililerinin, kararlarıyla ilgili yol gösterici yorumları ise şöyle: "İlke olarak Tüpraş'ın yüzde 51'lik hissesinin blok satışla özelleştirilmesine onay vermiş olduk. Ancak ihaleye ilişkin şartnamedeki bazı hükümleri yasaya aykırı bulduk, buna bağlı olarak da bu şartnameye dayanan satışın da yürütmesini durdurduk. Ancak yeni bir şartnameyle ihale yapılabilir. 

ÖZTAŞKIN: KARAR UYGULANSIN

Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Öztaşkın, hükümetin bir an önce kararın gereğini yerine getirmesini istediklerini belirterek "Danıştay kararının sonuna kadar arkasındayız uygulanmasının da takipçisi olacağız" dedi.

Öztaşkın ÖİB'yi 'yangından mal kaçırır' gibi davranmakla suçlayarak şöyle konuştu:

"Danıştay'ın bağlayıcı kararını beklemeden Tüpraş'ı devrettiler ve parayı aldılar. Şimdi Koç Grubu için de bir sıkıntı yaratmış oldular. Halbuki biraz daha bekleselerdi karar çıkacaktı."

Başkan Öztaşkın kararın taraflara tebliğiyle birlikte Tüpraş'ın kamuya devir işlemlerinin başlaması gerektiğini belirterek "Şimdi bugüne kadar konuşan siyasilerimize de iş düşüyor. Konuyu Meclis kürsüsünden dile getirsinler, devir de ısrarcı olsunlar" dedi. 

KOÇ: KONUŞMAK İÇİN ŞİMDİLİK ERKEN

İSTANBUL - Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç, karara ilişkin olarak, "Bir şey söylemek için erken" dedi. Koç, Romanya Başbakanı Calin Popescu Tariceanu'nun katıldığı iş yemeği sırasında, konuya ilişkin soruya şu cevabı verdi:

"Şu anda bizim söyleyecek fazla bir şeyimiz yok. Yükümlülüklerimizi sonuna kadar yerine getirdik. Hisse devri gerçekleşti. Bundan sonra onların vereceği bir karardır ama şu anda daha elimize bir şey gelmedi. Dolayısıyla bir şey söylemek için henüz çok erken."

Koç Holding'den İMKB'ye gönderilen açıklamada ise "Cumhuriyet tarihinin en büyük özelleştirmelerinden birisi olan söz konusu ihale ve devir işlemi usul ve kurallarına uygun olarak yürütülmüş, gerekli tüm aşamalar tamamlandıktan sonra tarafların edimlerini yerine getirmesiyle devir gerçekleştirilmiş olup yeni yönetim göreve başlamış bulunmaktadır" denildi. 

ZİYARET YAPILAMADI

Bu arada karar, Koç Holding İcra Kurulu Başkanı Bülend Özaydınlı'nın dün saat 16.00'da Petrol-İş Sendikası'nın Üsküdar'daki genel merkezine yapacağı ziyaretin iptaline neden oldu. 

BORSAYA TÜPRAŞ DARBESİ

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Tüpraş satışına ilişkin gelen yürütmeyi durdurma kararına sert tepki verdi. Sabah alıcılı açılan ve birinci seansta 45 bin 844 puana kadar yükselen borsa, Koç-Shell konsorsiyumuna blok olarak satılan Tüpraş'a ilişkin, Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu'nun verdiği yürütmeyi durdurma kararının duyulmasıyla düşüşe geçti. Haberin ajanslara yansımasından sonra başta Tüpraş olmak üzere Aygaz ve Koç Holding hisseleri işleme kapatıldı.

Hisseler işleme kapatılmadan değer kaybetti. Tüpraş'ın değer kaybı yüzde 5.4, Koç Holding'inki yüzde 1.35, Aygaz'ınki ise yüzde 1.75 oldu. Karar nedeniyle İMKB'nin günlük kaybı 409 puan olarak gerçekleşti. Günü 44 bin 841 puan seviyesinden tamamlayan borsada işlem hacmi de olumsuz hava nedeniyle önemli oranda düşerek 1 milyar 800 milyon YTL oldu