EDREMİT’TE 3 BİN YILLIK ANTİK SOS YAPILDI..

Roma İmparatorluğu'nun kurucularının atası kabul edilen Aeneas'ın, Edremit'teki antik kent Antandros'tan başlayıp İtalya'da sona eren yolculuğunun, gemilerle aynı rota izlenerek gerçekleştirilmesi projesi kapsamında düzenlenecek çalıştay için hazırlıklar sürüyor.

Antik çağlarda yemeklerde özellikle tuz ihtiyacını karşılamak üzere hazırlanan özel sos Balıkesir'in Edremit ilçesinde Antandros Antik Kenti kazılarında ortaya çıkarılan Roma Villası bahçesinde 3  bin yıl sonra yeniden yapıldı.

“Garom sos” olarak adlandırılan ve çeşitli balıklar, büyük balıkların iç organları, temiz deniz suyu, çeşitli otlar ve tuz kullanılarak hazırlanan antik sos, Aeneas Rotası Çalıştayında yapılacak yemeklerde kullanılacak.

2017’nin Mayıs ayında “Aeneas Rotası Çalıştayı” çerçevesinde Yunanistan, Tunus, Arnavutluk ve İtalya’dan 22 belediyeyinin ağrlanacağı Edremit ilçesinde  hazırlıklar şimdiden başladı. 

Antik bir sos olan Garum fermantasyonu canlandırması Altınoluk Mahallesi’nde bulunan  Antandros kenti içerisindeki Roma Villası bahçesinde yapıldı.

Roma Villasında, geçmiş zamanların çok değerli bir tatlandırıcısı olarak kullanıldığı bilinen “Garum sos”un ilk hazırlanış aşamaları Edremit Belediye Başkanı Kamil Saka ve gazetecilerin katıldığı bir programda gerçekleştirildi.

Gerekli malzemelerin hazırlanmasının ardından, tek tek toprak bir küpe doldurularak ağzı sıkıca kapatıldıktan sonra fermantasyonun gerçekleşmesi için yeraltına gömüldü.

Antik “Garom sus”u hazırlayan gurmelerden  Erhan Şeker gazetecilere yaptığı açıklamada, “Bugün hazırladığımız “Garom sos” ya da “Likomen sos” çok eski zamanlardan kalma tuzlu ve bol balıklı içinde baharatlarında olduğu eski çağlarda çok yoğun bir şekilde kullanılan, hala daha günümüzde Uzakdoğu'da ve dünyanın bir çok ülkesinde buna benzer soslar  kullanılmakta. Bizim yapacağımız sosta yine balıklar ve iç organları kullanılacak. Bu bölgelere göre değişkenlik gösterir. Kimi bölgede küçük balık, kimi bölgede büyük balık kullanılır. Bol tuzla ve güneş altında tuzla balık harmanlanıp su ve şarap ilavseiyle hazırlanıp sonra yemeklerde, tatlılarda, bir tek balıkta değil, kırmızı ette, tavukta olmak üzere her türlü aklınıza gelebilecek yemekte kullanılan bir  katkı maddesi yapacağız” dedi.

Bir başka gurme Aşçı Fok Nurdan Çakır Tezgin de antik kenti okumak için önce Garum Sostan başlamak gerektiğini bildirerek şunları söyledi;“Garum sos , antik çağlardan beri her yemekte kullanılmış. Bütün et yemeklerinde, balıklarda, tavuklarda tuz yerine kullanılmış. Garum sos tuz yerine geçen elzem bir sos olarak kayıtlara geçmekte, antik kayırlarda. Biz de burada Antandros Antik Kentinin villa buluntuları arasında kazı alanında bu antik sosu canlandırmasını yapıyoruz. Aralık ayının son günleri; bahara kadar uzanacak güzel bir öykü bu. Güzel bir zaman dilimi. Geçmişe uzanacağız. Geçmişle günümüzü birleştireceğiz bu Garum sosla. Fermantasyon olayının ilk aşamasını kotaracağız bugün.”

“Edremit için bugün bir mayanın temelini atıyoruz” diyen Edremit Belediye Başkanı Kamil Saka şöyle konuştu; “Bu mayadan da benim açımdan Antandros'un dünyaya açılmasıyla ilgili bir mayanın temelini atıyoruz. Ben inanıyorum ki burada  bu soğukta buraya kadar gelerek toplanan bu kadar insan Edremit'in geleceği adına bu işin öneminin farkında ve bilincinde. Bu Edremit'in dünyaya açılışıyla ilgili ilk adımı attık. Bu maya tutacak ve Edremit'te dış turizm konusunda da bugün yelken açnaya başlayacak diye düşünüyorum.”

Çalıştayda konuklara  antik yemekler sunmayı tasarladıklarını kaydeden Altınoluk, Tarihi Antandros Şehrini Kurtarma, Koruma ve Yaşatma Derneği Başkanı Zekiye Gülçin Cömert,  aynı zamanda Balıkesir Valiliği Misya Yolları projesi kapsamında hazırlanan Aeneas Yürüyüş Yolu, antik kostümler ve yemeklerle alternatif turizm rotası olarak turizmin hizmetine sunulacağını bildirdi.

Antandros'un Uluslar arası turizme açılan bir yol olduğunu dile getiren Cömert şunları söyledi;

“Balıkesir Valiliğinin projesi olan “Aeneas Yürüyüş Yolu,  Misya Yolları” projesininde o rota antik dönem giysileri ve yemeklerle canlandırılacak. O yemeklerde de bu sos kullanılacak. Bir de iştirakçisi olduğumuz Nar Kadın Kooperatifinin sürdürülebilir turizm projesi var. oraya da bir antik menü oluşturacak yemekçilerimiz. Onun için her şeyin başı bu sos olacak.”

Garum SosNasıl Hazırlanır?

Garum sos sardalye, hamsi, tekir gibi küçük balıklar bütün olarak, uskumru, torik, müren gibi büyük balıkların da iç organları büyükçe bir toprak kapta tuzlu su, biberiye, kekik, sedef otu, adaçayı, kişniş tohumu, defne  ve karabiber tanesi veya karabiber ağacı yapraklarından birkaç taze yaprak karıştırılarak fermente için güneşe bırakılıp 4-5 ay kadar çürütülür.