Kuş Gribine Karşı Mücadele

Kuş gribi çok kolaylıkla yayılabilen bir hastalık değil. Ancak ülkemizde ileri düzey tanı araçlarının yaygın olmaması, kuş gribi virüsünün hastalık yapan formu olan H5N1 virüsünün de belirlenmesini zorlaştırıyor. Bu noktadan hareketle virüse karşı mücadeleye destek vermek amacıyla Acıbadem Genetik Tanı Merkezi, kuş gribi virüsünün moleküler tanısını ve aynı zamanda virüsün genetik değişime uğrayıp uğramadığını veya ilaçlara karşı direnç geliştirip geliştirmediğini kısa sürede belirleyebilmek için hazırlıklarını tamamladı. Merkez Müdürü Doç. Dr. Ender Altıok kullanılan moleküler gen tiplemesi yöntemleri ile salgına karşı mücadelede desteğe hazır olduklarını belirterek şöyle devam ediyor: “Ülkemizde daha önce uygulanamayan bu yöntemlerle herhangi bir örnekte H5N1 virüsünün belirlenmesi durumunda, kapsamlı DNA dizi analizi sistemleri ve biyo informatik yazılımlarını kullanarak, virüsün genetik değişime uğrayıp uğramadığını ve kökenini en hızlı şekilde, zaman kaybetmeden belirlemek mümkündür. Kuş gribine karşı kullanılan ilaçlara karşı virüsün genetik değişikliği sonucu direnç oluşturduğunun saptanması tedavinin başarısı için çok önemlidir. Virüs geninin DNA dizisi incelemesi ile ilaca direnç hemen saptanabilmektedir.” 

HANGİ KOŞULLARDA LABORATUVAR İNCELEMESİ YAPILMALIDIR? 

Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığının kurallarına göre bazı solunum yolu semptomları olan hastalarda kuş gribinden şüphelenmek için ön koşul, kanatlı hayvanlarla yakın temas etmiş olmak. İnsanda kuş gribi şüphesinde ilk yapılacak test, serumda hızlı tarama testidir. Bu testin sonucunda “influenza A” bulunursa “Real Time PCR” gibi ileri moleküler tetkikler yapılıyor. Doç. Dr. Altıok, Kuş gribi, SARS ve benzeri yüksek risk içeren örneklerle çalışmaya uygun izole laboratuvarlara ve uluslararası standartlara uygun güvenlik donanımına sahip olan merkezin gelişmiş olanakları ve bilgi birikimi olduğunu belirtiyor.

SORULARLA KUŞ GRİBİ

Kuş gribinin insanlarda belirtileri nelerdir? İnsanda kuş gribinin semptomları, tipik grip benzeri hastalıktan (ateş, öksürük, boğaz ağrısı ve kas ağrısı), göz enfeksiyonları, pnömoni, ağır solunum yolu hastalıkları ve diğer ağır ve yaşamı tehdit edici komplikasyonlara kadar değişmektedir. 

KUŞ GRİBİ NASIL YAYILIR?

Hastalanmış kuşlar tükürük, burun sekresyonları ve dışkılarıyla virüsü saçarlar. Hassas kuşlar, hastalanmış kuşların çıkartılarıyla veya bunlarla bulaşmış yüzeylerle temas ettiği zaman hastalanırlar. İnsanlarda kuş gribi vakalarının büyük çoğunluğu, enfekte kümes hayvanlarıyla veya çıkartılarıyla bulaşmış yüzeylere temastan kaynaklanmaktadır.

KUŞLARDAN İNSANLARA GEÇME RİSKİ NEDİR?

Kuş gribi esas olarak kuşlarda oluşur ve çoğunlukla insanları enfekte etmez. Kümes hayvanları arasında kuş gribi salgını sırasında, enfekte kuşlarla temas eden insanlarda veya hasta kuşların çıkartılarının bulaştığı yüzeylere temas eden insanlarda olası bir risk vardır.

AVİAN INFLUENZA A (H5N1) VİRÜS NEDİR? İNSANLAR İÇİN RİSKİ NEDİR?

Esas olarak kuşlarda oluşan bir Influenza A virüs subtipidir. Tüm kuş grip virüsleri gibi, dünyada kuşlar arasında dolaşmaktadır, kuşlar arasında çok bulaşıcıdır ve ölümcül olabilir. H5N1 virüsü çoğunlukla insanları enfekte etmez. Ancak, tüm influenza virüsleri değişme yeteneğine sahip olduğundan, H5N1 virüsünün insanları enfekte edebileceğinden ve bir kişiden diğerine kolayca yayılabileceğinden kaygı duyulmaktadır. Bu virüsler insanları yaygın olarak enfekte etmediğinden dolayı, insanlarda bu virüslere karşı koruyucu bağışıklık gelişmemiştir. H5N1 virüsü insanları enfekte edebilse ve insandan insana kolayca bulaşabilseydi, Influenza pandemisi (hastalığın tüm dünyada salgın oluşturması) başlardı. Ancak pandemi başlama zamanı bilinemediği için, virüsün insandan insana daha kolayca ve yaygın olarak bulaşma olasılığına karşı uzmanlar hazırlanmaktadır.

KUŞ GRİBİ VİRÜSÜNÜN GENETİK DEĞİŞİMİ NEDİR?

Virüs hücre içinde her çoğalma sırasında DNA'sını kopyalarken bazı DNA hataları oluşur. Rastgele oluşan bu DNA hataları proteinlerinin yapısında ve dolayısıyla işlevinde değişikliklere neden olur. Bu değişiklikler virüslerin hastalık yapma ciddiyetini, değişik hayvanlara ve insana bulaşmasını, ilaçlara direnç kazanmasını sağlayabileceği gibi insandan insana bulaşmasına da neden olabilir. Nature dergisinde yer alan bir habere göre Türkiye’deki virüsün DNA dizisinde 3 adet değişiklik bulunduğu ortaya çıktı. Mutasyon denilen bu değişiklikler virüsün hayvandan insana daha fazla geçişine neden oluyor. 1918'de 40 milyon insanın ölümüne yol açan ve insandan insana geçişi sağlayan virüsteki değişiklikler şu anda oluşmadı. Türkiye’deki virüsün araştırmaları ve DNA dizileri yurtdışında çalışılmaktadır. 

VİRÜSÜN İLACA DİRENCİ NE DEMEKTİR, NE TEHLİKESİ VARDIR?

Virüsün genetik yapısındaki değişikliklerin Oseltamivir, Amantidin gibi ilaçlara karşı virüsün direnç kazandığı görülmüştür. Hastalığın hızlı ve ciddi olduğu düşünülünce hasta kişilerde ilaç direncinin acil olarak belirlenmesi hem uygulanacak tedavi açısından hem de halk sağlığı planlamaları açısından hayati önem taşımaktadır.

VİRÜS TANISINDA İLERİ DÜZEY MOLEKÜLER İNCELEME NE İŞE YARAR? 

Ülkemizde ileri düzeyde genetik çalışmaları dünyanın gelişmiş laboratuvarlarında olduğu gibi yapabilen ve yorumlayabilen bir laboratuvarın varlığı elbette dünya ile eşgüdüm, hızlı müdahale ve hızlı planlama için çok büyük değer taşıyor. Acıbadem Genetik Tanı Merkezi, Sağlık Bakanlığının gerekli göreceği her durumda desteğe hazırdır.