Güzelhisar Kazası Temettü’atı Bölüm 4

1844–1845 YILI SARUHAN SANCAĞI GÜZELHİSAR KAZASI TEMETTÜ’ATI (4. BÖLÜM)

ALİAĞA HABER/ ALFATİVİ/ YENİVİZYON GAZETESİ/ CEVAT YILDIRIM / Saruhan Sancağında tahıllar için ayar adında bir hacim ölçüsü kullanılır. Bir AYAR buğdayda 14 kg. arpada 12 kg.dır. Hınta, şiir, darı, burçak, susam, nohut, soğan tohumu, Kukuriz, çavdar, kumdarı ve bakla aşarında ayar ölçeği kullanılmıştır. Yine bölgede kese adlı bir ölçek daha vardır ki, bir KESE ortalama 2,5 okka (3,2 Kg.) dır. Koza, üzüm, koton, Duhan, soğan için kese ölçek olarak dikkate alınmıştır.

Hayvanlardan elde edilen gelir vergisi: 19 camustan= 1900 kuruş, 49 sağılan inekten=2450 kuruş, 765 sağılan koyundan= 9180 kuruş, 657 yoz ve erkek koyundan=2616 kuruş, 48 arı kovanından= 384 kuruş hayvan ve kovan vergisi alınmıştır ki; toplam büyük baş ve küçükbaş hayvan vergisi ile kovan vergisi: 16.530 kuruştur.  

Nefs-i Güzelhisar’da 1844 yılı ekonomisini tablolardan inceleyelim. Ekim-dikim işlerinde ağırlık tahıllar üzerinedir. Tahılların başında hınta(buğday) birinci sıradadır. 6363,5 ayar buğday üretilmektedir. (12)  Günümüz ölçülerine göre 89.089 kg. Üzüm, koton (pamuk), duhan(tütün) ölçüsü kese olup, 2,5 okka(3,2kg.)dır. 1844 yılında en çok üretilen madde buğday ve üzümdür. En az üretilen ürünler 8 ayar ile bakla ve 2 ayar ile çavdardır. Güzelhisar’da bir çiftçinin 1 dönüm civarında meyve bahçesi varsa da vergiye tabi olmadığı için gıda maddeleri içinde gösterilmemiştir. Aşar vergisinde fiyatlar her mahsule göre değişiklikler gösterir. Soğan ve üzümün değeri oldukça düşüktür. Susam, duhan (tütün), koza (ipek böceği ) nın değeri yüksek olarak belirlenen ürünlerdir.

Nefs-i Güzelhisar’da Büyük ve küçükbaş hayvan beslendiği gibi yük ve binek hayvanları da beslenmektedir. Sağılan bir inekten yıllık 50 kuruş, sağılan camustan (manda) 100 kuruş vergi alınmaktadır. Koyunların sağılanların her birinden 12 kuruş, sağılmayanlardan yıllık 4 kuruş vergi değeri hesaplanmıştır.

Güzelhisar kazası 1844 yılında çevrenin en güvenli kasabalarından biridir. Ekonomik olarak çok gelişmiş sayılmaz. Ekonomisi toprağa dayanmaktadır. Ticaret yok gibidir. Ticareti yerli gayr-i Müslimlere mi bıraktılar, belirli değildir.  Defterde adı, toprağı ve mesleği belirtilen 270 kişinin arazi sahipliği hakkında ne söyleyebiliriz.  Acaba hiç toprağı olmayan sakinler var mıydı?

a- 10 Dönümden az toprağı olan 9 kişi var.

b- 10–39 Dönüm arası toprağı olan 122 kişi

c- 40–49 dönüm toprağı olanlar 23 kişi,

ç- 50–99 Dönüm arası toprağı olan 32 kişi

d- 100 Dönüm toprağı olanlar 8 kişi,

e- 100 Dönümden fazla toprağı olanlar: 9 kişi

f- Hiç toprağı olmayan 67 kişinin isimleri defterde kayıtlıdır.

Az topraklı kişilerin oranı %50’ye yakındır. Orta derecede toprak sahiplerinin oranı ise %14,7 dir. 100 Dönümden fazla toprağı olan dokuz kişidir.  Maddi durumlarının iyi olduğu üretimlerinden ve ödedikleri vergiden bellidir. Dokuz kişiden bir kişinin toprağı 1000 dönümden fazladır. Ağa olarak ismi belirlenen bir kişidir. Topraksızların oranı tüm kaza nüfusunun dörtte biri civarındadır.

Topraksızların bir kısmı ortakçıdır, bazısı icarladığı toprakları işlemektedir. Kimisi işçi, kimisi ağa kapısında hizmetkâr, kimisi de yetim olduğu için doğrudan toprakla uğraşmaz. Esnaflardan hem ziraatla meşgul olup, hem kendi mesleğini yürütenler vardır. Bazıları da yalnız esnaflık yapar. Devlet görevlilerinden çiftçilik yapanlar olduğu gibi hiç ziraata yakın bir işle uğraşmayanlar da görülür.

Kazada ne kadar mera var, ne kadar hali arazi, ne oranda dağlık ve ormanlık arazi mevcuttur, gibi bilgilere yer verilmemiştir. DEVAM EDECEK/

KAYNAKÇA
 Ayar 12-14 kg. arasında tahıl ölçülen silindir biçimli metal bir kaptır. Genelde galvanizli saçtan imal edilirdi. Bunun küçükleri şinik ve urup olup, kasnak yapılan ağaçtan yapılırdı.